amore fraterno

frāternus, a, um, adj. [frater], brotherly, fraternal.

Lit.:

sese et amore fraterno et existimatione vulgi commoveri,

Caes. B. G. 1, 20, 3:

tametsi in ipso fraterno parricidio nullum scelus praetermissum videtur, tamen, etc.... ab hereditate fraterna excludi,

Cic. Clu. 11, 31: acerba fata Romanos agunt, Scelusque fraternae necis, of fratricide (committed by Romulus), Hor. Epod. 7, 18; cf.:

fraterno primi maduerunt sanguine muri,

Luc. 1, 95; so,

sanguis,

Hor. S. 2, 5, 16:

lyra (because given to Apollo by his brother Mercury),

id. C. 1, 21, 12:

mores,

of Zethus, brother of Amphion, id. Ep. 1, 18, 43: undae, of Neptune (as brother of Jupiter), Ov. M. 7, 367: invidia, against his brother (shortly before:

fratris invidia),

Sall. J. 39 fin. —

Transf.

Of or belonging to a relalive or kinsman:

frater erat, fraterna peto,

the arms of his cousin Achilles, Ov. M. 13, 31:

pectora,

Val. Fl. 1, 163:

fama,

id. ib. 1, 178.—

(Acc. to frater, II. A.) Brotherly, fraternal, i. e. closely allied, friendly:

propter amorem in nos fraternum,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 3, § 10:

pro fraterna illa necessitudine,

id. Quint. 4, 16:

animi,

Hor. Ep. 1, 10, 4:

foedus,

id. ib. 1, 3, 35.—

Poet., of animals yoked together:

it tristis arator Maerentem abjungens fraterna morte juvencum,

of his companion, Verg. G. 3, 518.—Hence, adv.: frāterne.

In a brotherly manner:

quare facis tu quidem fraterne, quod me hortaris, sed, etc.,

Cic. Q. Fr. 2, 15, 2.—

Heartily, affectionately:

tibi persuadeas, te a me fraterne amari,

Cic. Att. 1, 5 fin.

fratellanza s.f.

1 ( amore fraterno) brotherliness, brotherhood, fraternity

2 (estens.) brotherhood, fraternity: la fratellanza delle nazioni, the brotherhood of nations

3 ( associazione) brotherhood, fraternity.

* * *

sostantivo femminile brotherhood, fraternity

* * *

fratellanza

/fratel'lantsa/

sostantivo f.

brotherhood, fraternity.

com-mŏvĕo ( conm-), mōvi, mōtum, 2 (contr. forms:

commōrunt,

Lucr. 2, 766; commōrat, Turp. ap. Non. p. 278, 2; Ter. Phorm. 1, 2, 51; commōrit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1; Hor. S. 2, 1, 45;

commossem,

Cic. Planc. 37, 90;

commosset,

id. Verr. 2, 3, 18, § 45;

commosse,

id. ib. 2, 5, 37, § 96; id. Fam. 7, 18, 3), v. a., to put something in violent motion, to move; both of removing from a place and backwards and forwards in a place; to shake, stir (freq. in every period and species of composition).

Lit.

To remove from a place, to carry away, displace, to start, set in motion, move:

neque miser me commovere possum prae formidine,

Plaut. Am. 1, 1, 181; id. Truc. 4, 3, 44:

facilius est currentem incitare quam commovere languentem,

Cic. de Or. 2, 44, 186:

columnas,

id. Verr. 2, 1, 55, § 145:

castra ex eo loco,

to move forward, decamp, id. ib. 2, 5, 37, § 96; cf.

aciem,

to set the line in motion, Liv. 2, 65, 5; 9, 27, 10:

se ex eo loco,

Cic. Fin. 5, 15, 42:

se domo,

id. Fam. 9, 5, 2:

me Thessalonicā,

id. Att. 3, 13, 1:

te istinc,

id. Fam. 6, 20, 3: agmen loco. to force back, cause to retreat, Sisenn. ap. Non. p. 58, 20; so,

hostem,

Liv. 9, 40, 9; 10, 29, 9:

cervum,

Verg. A. 7, 494:

molem,

Val. Fl. 2, 33:

nummum,

i. e. to use in business, Cic. Font. 5, 11 (1, 1); id. Fl. 19, 44:

ais, si una littera commota sit, fore tota ut labet disciplina. Utrum igitur tibi litteram videor an totas paginas commovere?

id. Fin. 4, 19, 53.—Sacra, t. t., to move or carry about the sacred utensils, images, etc., for religious use, Verg. A. 4, 301 Serv.; cf. Cato, R. R. 134, 4:

ancilia,

Serv. ad Verg. A. 8, 3:

tripodes,

Sen. Med. 786.—Hence, humorously: mea si commovi sacra, if I put my instruments (artifices, tricks, etc.) in motion, Plaut. Ps. 1, 1, 107. —Prov.:

glaebam commosset in agro decumano Siciliae nemo,

would have stirred a clod, Cic. Verr. 2, 3, 18, § 45.—

To set in motion in a place, to move hither and thither, to shake, agitate, disturb.

Of things:

magni commorunt aequora venti,

Lucr. 2, 766:

alas,

Verg. A. 5, 217; cf.:

penna commota volucris,

Sil. 6, 59; Sen. Agam. 633. —

Of persons, with se:

quis sese commovere potest, cujus ille (sc. Roscius) vitia non videat?

can stir, Cic. de Or. 2, 57, 233:

num infitiari potes te... meā diligentiā circumclusum commovere te contra rem publicam non potuisse,

id. Cat. 1, 3, 7; Nep. Ages. 6, 3; Liv. 2, 54, 6; cf.:

Lanuvii hastam se commovisse,

id. 21, 62, 4.—

Trop.

(Acc. to I. A.) To move, drive back, distodge, refute, confute:

nunc comminus agamus experiamurque, si possimus cornua commovere disputationis tuae,

Cic. Div. 2, 10, 26:

si convellere adoriamur ea, quae commoveri non possunt,

id. de Or. 2, 51, 205.—

(Acc. to I. B.) To throw into disorder, physical or mental; to unbalance, unsettle, shake, disturb (rare but class.):

adflantur alii sidere, alii commoventur statis temporibus alvo, nervis, capite, mente,

Plin. 2, 41, 41, § 108:

perleviter commotus fuerat... (postea) eum vidi plane integrum,

Cic. Q. Fr. 2, 5, 2: Bacchi sacris commota, Poët. ap. Cic. Div. 1, 36, 80:

commotus habebitur, i. e. mente captus,

frantic, crazed, Hor. S. 2, 3, 209; cf.:

commota mens,

id. ib. 2, 3, 278; Plin. 36, 21, 40, § 152; and:

commotus mente,

id. 23, 1, 16, § 23.—

To move in mind or feeling, to make an impression upon, to excite, rouse, shake, disquiet, disturb, affect, etc.

With abl.: commorat hominem lacrimis, Turp. ap. Non. p. 278, 2:

aliquem nimiā longinquitate locorum ac desiderio suorum,

Cic. Imp. Pomp. 9, 23:

aut libidine aliquā aut metu,

id. Off. 1, 29, 102; id. Font. 16, 36 (12, 26):

ludis,

id. Mur. 19, 40:

quis enim, cum sibi fingit aliquid et cogitatione depingit, non simul ac se ipse commovit atque ad se revocavit, sentit, etc.,

aroused, id. Ac. 2, 16, 51:

et amore fraterno et existimatione vulgi,

Caes. B. G. 1, 20:

adfectibus,

Quint. 9, 4, 4:

doctā voce,

id. 2, 16, 9:

cujus atrocitate,

id. 6, 1, 32:

vix sum apud me, ita animus commotu'st metu, Spe, gaudio,

Ter. And. 5, 4, 34; Quint. 1, 2, 30:

commota vehementi metu mens,

Lucr. 3, 153. —

Absol.:

commorat omnes nos,

Ter. Phorm. 1, 2, 51:

cum aliqua species utilitatis objecta est, commoveri necesse est,

one must be affected by it, it must make an impression on one, Cic. Off. 3, 8, 35:

nihil me clamor iste commovet,

id. Rab. Perd. 6, 18:

si quos adversum proelium et fuga Gallorum commoveret,

Caes. B. G. 1, 40:

in commovendis judiciis,

Cic. de Or. 2, 45, 189; cf.:

commotus ab oratore judex,

Quint. 6, 2, 7:

qui me commorit, flebit,

provoke, rouse, Hor. S. 2, 1, 45:

Neptunus graviter commotus,

Verg. A. 1, 126:

domo ejus omnia abstulit quae paulo magis animum cujuspiam aut oculos possent commovere,

Cic. Verr. 2, 2, 34, § 83; Quint. 12, 10, 50: dormiunt;

pol ego istos commovebo,

awake, arouse, Ter. Heaut. 4, 4, 8:

porticus haec ipsa et palaestra Graecarum disputationum memoriam quodammodo commovent,

stir up, awaken, revive, Cic. de Or. 2, 5, 20.—Of things:

aes alienum,

to demand, Tac. A. 6, 17:

commotā principis domo,

id. ib. 4, 52 init.:

si umquam vitae cupiditas in me fuisset, ego... omnium parricidarum tela commossem?

provoked, Cic. Planc. 37, 90. —

With in and abl.:

qui cum ingeniis conflictatur ejus modi, Neque commovetur animus in eā re tamen,

Ter. And. 1, 1, 67:

vidi enim vos in hoc nomine, cum testis diceret, commoveri,

Cic. Verr. 2, 4, 56, § 125:

in hac virgine commotus sum,

i. e. in love, Ter. Eun. 3, 5, 19.—

With ex and abl.:

nam cum esset ex aere alieno commota civitas,

Cic. Rep. 2, 33, 58; Auct. B. Afr. 57, 72.—

With ad and acc.:

nec sane satis commoveor animo ad ea. quae vis canenda,

Cic. ad Q. Fr. 3, 5, 4:

homines ad turpe compendium,

Auct. Her. 4, 40, 52.—

With ut and subj.:

adeone me ignavom putas, ut neque me consuetudo neque amor Commoveat neque commoneat, ut servem fidem?

Ter. And. 1, 5, 45:

tua nos voluntas commovit, ut conscriberemus, etc.,

Auct. Her. 1, 1, 1.—

Of the passions, etc., to rouse, stir up, excite, produce, generate: belli magnos commovit funditus aestus, moved the waves of strife from their foundations, Lucr. 5, 1434; cf.:

commovere tumultum aut bellum,

Cic. Verr. 2, 5, 8, § 20:

misericordiam, invidiam, iracundiam,

id. de Or. 2, 47, 195; cf.:

commovere miserationem,

Quint. 6, 1, 46; 10, 1, 64:

magnum et acerbum dolorem,

Cic. Verr. 2, 4, 21, § 47:

invidiam aliquam in me,

id. Phil. 3, 7, 18:

summum odium in eum,

id. Inv. 1, 54, 103:

bilem,

id. Att. 2, 7, 2:

multorum scribendi studia,

id. N. D. 1, 4, 8:

adfectus,

Quint. 4, prooem. § 6; 5, 8, 3; cf.:

adfectus vehementer commotos (opp. lenes),

id. 6, 2, 9.—

In discourse:

nova quaedam,

to start new doctrines, adduce novelties, Cic. Ac. 2, 6, 18.— Hence, commōtus, a, um, P. a., moved, excited, aroused:

genus (dicendi) in agendo,

Cic. de Or. 3, 9, 32; cf.:

Fimbria paulo fervidior atque commotior,

id. Brut. 34, 129:

incidere in rem commotam (i. e. amorem),

Sen. Ep. 116, 5:

animus commotior,

Cic. Div. 1, 37, 80:

commotius ad omnia turbanda consilium,

Liv. 6, 14, 9 Weissenb. ad loc.:

Drusus animo commotior,

more violent, passionate, Tac. A. 4, 3; cf.:

commotus ingenio,

id. ib. 6, 45; and:

Agrippina paulo commotior,

id. ib. 1, 33:

commoto similis,

to one provoked, enraged, Suet. Aug. 51; cf. id. Tib. 51.— Sup. and adv. apparently not in use.

com-mŏvĕo ( conm-), mōvi, mōtum, 2 (contr. forms:

commōrunt,

Lucr. 2, 766; commōrat, Turp. ap. Non. p. 278, 2; Ter. Phorm. 1, 2, 51; commōrit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1; Hor. S. 2, 1, 45;

commossem,

Cic. Planc. 37, 90;

commosset,

id. Verr. 2, 3, 18, § 45;

commosse,

id. ib. 2, 5, 37, § 96; id. Fam. 7, 18, 3), v. a., to put something in violent motion, to move; both of removing from a place and backwards and forwards in a place; to shake, stir (freq. in every period and species of composition).

Lit.

To remove from a place, to carry away, displace, to start, set in motion, move:

neque miser me commovere possum prae formidine,

Plaut. Am. 1, 1, 181; id. Truc. 4, 3, 44:

facilius est currentem incitare quam commovere languentem,

Cic. de Or. 2, 44, 186:

columnas,

id. Verr. 2, 1, 55, § 145:

castra ex eo loco,

to move forward, decamp, id. ib. 2, 5, 37, § 96; cf.

aciem,

to set the line in motion, Liv. 2, 65, 5; 9, 27, 10:

se ex eo loco,

Cic. Fin. 5, 15, 42:

se domo,

id. Fam. 9, 5, 2:

me Thessalonicā,

id. Att. 3, 13, 1:

te istinc,

id. Fam. 6, 20, 3: agmen loco. to force back, cause to retreat, Sisenn. ap. Non. p. 58, 20; so,

hostem,

Liv. 9, 40, 9; 10, 29, 9:

cervum,

Verg. A. 7, 494:

molem,

Val. Fl. 2, 33:

nummum,

i. e. to use in business, Cic. Font. 5, 11 (1, 1); id. Fl. 19, 44:

ais, si una littera commota sit, fore tota ut labet disciplina. Utrum igitur tibi litteram videor an totas paginas commovere?

id. Fin. 4, 19, 53.—Sacra, t. t., to move or carry about the sacred utensils, images, etc., for religious use, Verg. A. 4, 301 Serv.; cf. Cato, R. R. 134, 4:

ancilia,

Serv. ad Verg. A. 8, 3:

tripodes,

Sen. Med. 786.—Hence, humorously: mea si commovi sacra, if I put my instruments (artifices, tricks, etc.) in motion, Plaut. Ps. 1, 1, 107. —Prov.:

glaebam commosset in agro decumano Siciliae nemo,

would have stirred a clod, Cic. Verr. 2, 3, 18, § 45.—

To set in motion in a place, to move hither and thither, to shake, agitate, disturb.

Of things:

magni commorunt aequora venti,

Lucr. 2, 766:

alas,

Verg. A. 5, 217; cf.:

penna commota volucris,

Sil. 6, 59; Sen. Agam. 633. —

Of persons, with se:

quis sese commovere potest, cujus ille (sc. Roscius) vitia non videat?

can stir, Cic. de Or. 2, 57, 233:

num infitiari potes te... meā diligentiā circumclusum commovere te contra rem publicam non potuisse,

id. Cat. 1, 3, 7; Nep. Ages. 6, 3; Liv. 2, 54, 6; cf.:

Lanuvii hastam se commovisse,

id. 21, 62, 4.—

Trop.

(Acc. to I. A.) To move, drive back, distodge, refute, confute:

nunc comminus agamus experiamurque, si possimus cornua commovere disputationis tuae,

Cic. Div. 2, 10, 26:

si convellere adoriamur ea, quae commoveri non possunt,

id. de Or. 2, 51, 205.—

(Acc. to I. B.) To throw into disorder, physical or mental; to unbalance, unsettle, shake, disturb (rare but class.):

adflantur alii sidere, alii commoventur statis temporibus alvo, nervis, capite, mente,

Plin. 2, 41, 41, § 108:

perleviter commotus fuerat... (postea) eum vidi plane integrum,

Cic. Q. Fr. 2, 5, 2: Bacchi sacris commota, Poët. ap. Cic. Div. 1, 36, 80:

commotus habebitur, i. e. mente captus,

frantic, crazed, Hor. S. 2, 3, 209; cf.:

commota mens,

id. ib. 2, 3, 278; Plin. 36, 21, 40, § 152; and:

commotus mente,

id. 23, 1, 16, § 23.—

To move in mind or feeling, to make an impression upon, to excite, rouse, shake, disquiet, disturb, affect, etc.

With abl.: commorat hominem lacrimis, Turp. ap. Non. p. 278, 2:

aliquem nimiā longinquitate locorum ac desiderio suorum,

Cic. Imp. Pomp. 9, 23:

aut libidine aliquā aut metu,

id. Off. 1, 29, 102; id. Font. 16, 36 (12, 26):

ludis,

id. Mur. 19, 40:

quis enim, cum sibi fingit aliquid et cogitatione depingit, non simul ac se ipse commovit atque ad se revocavit, sentit, etc.,

aroused, id. Ac. 2, 16, 51:

et amore fraterno et existimatione vulgi,

Caes. B. G. 1, 20:

adfectibus,

Quint. 9, 4, 4:

doctā voce,

id. 2, 16, 9:

cujus atrocitate,

id. 6, 1, 32:

vix sum apud me, ita animus commotu'st metu, Spe, gaudio,

Ter. And. 5, 4, 34; Quint. 1, 2, 30:

commota vehementi metu mens,

Lucr. 3, 153. —

Absol.:

commorat omnes nos,

Ter. Phorm. 1, 2, 51:

cum aliqua species utilitatis objecta est, commoveri necesse est,

one must be affected by it, it must make an impression on one, Cic. Off. 3, 8, 35:

nihil me clamor iste commovet,

id. Rab. Perd. 6, 18:

si quos adversum proelium et fuga Gallorum commoveret,

Caes. B. G. 1, 40:

in commovendis judiciis,

Cic. de Or. 2, 45, 189; cf.:

commotus ab oratore judex,

Quint. 6, 2, 7:

qui me commorit, flebit,

provoke, rouse, Hor. S. 2, 1, 45:

Neptunus graviter commotus,

Verg. A. 1, 126:

domo ejus omnia abstulit quae paulo magis animum cujuspiam aut oculos possent commovere,

Cic. Verr. 2, 2, 34, § 83; Quint. 12, 10, 50: dormiunt;

pol ego istos commovebo,

awake, arouse, Ter. Heaut. 4, 4, 8:

porticus haec ipsa et palaestra Graecarum disputationum memoriam quodammodo commovent,

stir up, awaken, revive, Cic. de Or. 2, 5, 20.—Of things:

aes alienum,

to demand, Tac. A. 6, 17:

commotā principis domo,

id. ib. 4, 52 init.:

si umquam vitae cupiditas in me fuisset, ego... omnium parricidarum tela commossem?

provoked, Cic. Planc. 37, 90. —

With in and abl.:

qui cum ingeniis conflictatur ejus modi, Neque commovetur animus in eā re tamen,

Ter. And. 1, 1, 67:

vidi enim vos in hoc nomine, cum testis diceret, commoveri,

Cic. Verr. 2, 4, 56, § 125:

in hac virgine commotus sum,

i. e. in love, Ter. Eun. 3, 5, 19.—

With ex and abl.:

nam cum esset ex aere alieno commota civitas,

Cic. Rep. 2, 33, 58; Auct. B. Afr. 57, 72.—

With ad and acc.:

nec sane satis commoveor animo ad ea. quae vis canenda,

Cic. ad Q. Fr. 3, 5, 4:

homines ad turpe compendium,

Auct. Her. 4, 40, 52.—

With ut and subj.:

adeone me ignavom putas, ut neque me consuetudo neque amor Commoveat neque commoneat, ut servem fidem?

Ter. And. 1, 5, 45:

tua nos voluntas commovit, ut conscriberemus, etc.,

Auct. Her. 1, 1, 1.—

Of the passions, etc., to rouse, stir up, excite, produce, generate: belli magnos commovit funditus aestus, moved the waves of strife from their foundations, Lucr. 5, 1434; cf.:

commovere tumultum aut bellum,

Cic. Verr. 2, 5, 8, § 20:

misericordiam, invidiam, iracundiam,

id. de Or. 2, 47, 195; cf.:

commovere miserationem,

Quint. 6, 1, 46; 10, 1, 64:

magnum et acerbum dolorem,

Cic. Verr. 2, 4, 21, § 47:

invidiam aliquam in me,

id. Phil. 3, 7, 18:

summum odium in eum,

id. Inv. 1, 54, 103:

bilem,

id. Att. 2, 7, 2:

multorum scribendi studia,

id. N. D. 1, 4, 8:

adfectus,

Quint. 4, prooem. § 6; 5, 8, 3; cf.:

adfectus vehementer commotos (opp. lenes),

id. 6, 2, 9.—

In discourse:

nova quaedam,

to start new doctrines, adduce novelties, Cic. Ac. 2, 6, 18.— Hence, commōtus, a, um, P. a., moved, excited, aroused:

genus (dicendi) in agendo,

Cic. de Or. 3, 9, 32; cf.:

Fimbria paulo fervidior atque commotior,

id. Brut. 34, 129:

incidere in rem commotam (i. e. amorem),

Sen. Ep. 116, 5:

animus commotior,

Cic. Div. 1, 37, 80:

commotius ad omnia turbanda consilium,

Liv. 6, 14, 9 Weissenb. ad loc.:

Drusus animo commotior,

more violent, passionate, Tac. A. 4, 3; cf.:

commotus ingenio,

id. ib. 6, 45; and:

Agrippina paulo commotior,

id. ib. 1, 33:

commoto similis,

to one provoked, enraged, Suet. Aug. 51; cf. id. Tib. 51.— Sup. and adv. apparently not in use.

sŭi ( gen.), dat. sibī̆, acc. and abl. se or sese, sing. and plur. (old dat. sibei, C. I. L. 1, 38; 1, 1056;

1, 1180 et saep.: sibe,

ib. 1, 1267; 5, 300; cf. Quint. 1, 7, 24; and v. Neue, Formenl. 2, p. 180 sq.; on the quantity of the final i, v. Ritschl, Opusc. 2, p. 632 sqq.; old acc. sed, C. I. L. 1, 196, 13 sq.; 1, 197, 21; strengthened acc. sepse = se ipse, Cic. Rep. 3, 8, 12; cf. Sen. Ep. 108, 32:

semet,

Hor. S. 1, 6, 78; Liv. 2, 12, 7; 2, 44, 8 al.), pron. of 3d pers. in recipr. and reflex. sense [Sanscr. sva-, svajam-, self; Gr. he, We, sphe (hou, hoi, he); cf. suus, old Lat. sovos; v. Curt. Gr. Etym. p. 396; Corss. Ausspr. 2, p. 54], of himself, of herself, of itself, of themselves; one another, each other, etc.; him, her, it, them; and, as subj. of inf., he, she, it, they (on the use of se or sese in acc., cf.: ut se dicamus, cum aliquem quid in alium fecisse ostendimus, ut puta: ille dicit se hoc illi fecisse;

cum autem in se ipsum, tunc dicamus sese, velut: dixit sese hoc sibi fecisse,

Charis. 1, 15, p. 86 P.; but the distinction is not commonly observed; the two forms being used indifferently, except that sese is preferred where there is emphasis, especially at the beginning or end of a clause, or in reference to a preceding ipse; v. infra; and cf. Neue, Formenl. 2, p. 182 sqq.).

Prop., as pron. reflex., of an object considered as receiving or affected by its own act, himself, herself, itself, themselves.

In all clauses, referring to the grammatical subject of the clause.

As direct obj. of verb:

dedistine gladium, qui se occideret?

Plaut. Trin. 1, 2, 92:

artis eloquar quem ad modum se expediant,

id. ib. 2, 1, 10:

se in plagas conicere,

id. ib. 2, 1, 12:

numquam erit alienis gravis qui suis se concinnat levem,

id. ib. 3, 2, 58: se aperiunt, Ter. And. 4, 1, 8:

adplicat ad Chrysidis patrem se,

id. ib. 5, 4, 22:

si is posset ab ea sese avellere,

id. Hec. 4, 1, 39:

hi se ad nos adplicant,

id. Heaut. 2, 4, 13:

per eos, ne causam diceret, se eripuit,

Caes. B. G. 1, 4:

cum ferrum se inflexisset,

id. ib. 1, 25:

praecipites fugae sese mandabant,

id. ib. 2, 24:

si se telo defenderet fur,

Cic. Mil. 3, 9:

Catoni licuit Tusculi se in otio delectare,

id. Rep. 1, 1, 1:

solum igitur quod se ipsum movet, numquam ne moveri quidem desinit,

id. ib. 6, 25, 27:

statim homo se erexit,

id. Rosc. Am. 22, 60:

majores acceperamus se a Gallis auro redemisse,

Liv. 22, 59, 7:

in montem sese recipere,

Caes. B. G. 1, 25; 1, 26; Cic. Fin. 3, 19, 63:

ad inpedimenta se conferre,

Caes. B. G. 1, 26:

sese alicui ad pedes proicere,

id. ib. 1, 31:

se gerere,

to behave, Cic. Agr. 2, 19, 53:

sic se res habet, ut, etc.,

id. de Or. 2, 67, 271; id. Fin. 1, 7, 25; 5, 10, 27 sq.:

quod uxor sua ex fico se suspendisset,

Quint. 6, 3, 88. — Strengthened by ipse, nom.:

hic se ipsus fallit,

Ter. And. 3, 2, 15:

ut se ipse diliget,

Cic. Fin. 2, 11, 33:

ipse enim se quisque diligit,

id. Lael. 21, 80:

ita non modo superiores, sed etiam se ipse correxerat,

id. Or. 52, 176:

omne animal se ipsum diligit,

id. Fin. 5, 9, 24:

neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,

Nep. Paus. 4, 3:

miles se ipse interfecit,

Tac. H. 3, 51; 4, 11:

ne, ignorando regem, semet ipse aperiret quis esset,

Liv. 2, 12, 7:

nec sese ipsi gravant,

Quint. 1, 12, 10.—Sometimes acc.:

inperator qui se ipsum non continet,

Cic. Imp. Pomp. 13, 38:

quid est enim se ipsum colligere, nisi, etc.,

id. Tusc. 4, 36, 78; 1, 23, 53:

ut quidam imperatores se ipsos dis inmortalibus devoverent,

id. N. D. 2, 3, 10:

quod si se ipsos illi nostri liberatores e conspectu nostro abstulerunt,

id. Phil. 2, 44, 114:

admovisse semet ipsos lateri suo,

Curt. 7, 1, 14:

gladio se ipsam transfixit,

Vell. 2, 26, 3.—In gerund. construction:

ne sui in perpetuum liberandi occasionem dimittant,

Caes. B. G. 5, 38; 3, 6; 4, 34:

principes sui conservandi causa profugerunt,

Cic. Cat. 1, 3, 7:

maximam causam ad se inundandam terra praestabit,

Sen. Q. N. 3, 29, 4.—

As indirect obj.:

animo servit, non sibi,

Plaut. Trin. 2, 2, 27:

sapiens ipsus fingit fortunam sibi,

id. ib. 2, 2, 84:

ne ibi diffregisset crura aut cervices sibi,

id. Mil. 3, 1, 126:

nil aliud nisi quod sibi soli placet consulit,

id. Trin. 2, 3, 4:

quaerunt sibi liberos,

id. Ps. 1, 1, 21:

aurum habeat sibi,

id. Mil. 4, 2, 108:

illum multae sibi expetessunt,

id. ib. 4, 6, 16:

tum me convivam solum abducebat sibi,

Ter. Eun. 3, 1, 17:

non sibi soli postulat, etc.,

id. ib. 3, 2, 27:

nunc sibi uxorem expetit,

id. And. 3, 2, 40:

is sibi legationem ad civitates suscepit,

Caes. B. G. 1, 3:

neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin exirent, etc.,

id. ib. 1, 33:

hoc sibi nomen adrogare,

Cic. Rep. 1, 33, 50; 1, 5, 9:

alia sunt tamquam sibi nata,

id. Fin. 3, 19, 63:

proposita sibi morte,

id. Sest. 21, 48; id. Fin. 5, 11, 31:

ne, illo cunctante, Numidae sibi consulant,

Sall. J. 62, 1:

ut populum Romanum sibi desumerent hostem,

Liv. 7, 20, 5:

Turnus, praelatum sibi advenam aegre patiens,

id. 1, 2:

petebant ut regis sui filiam matrimonio sibi jungeret,

Curt. 8, 1, 9:

nemo sibi tantummodo errat,

Sen. Vit. Beat. 1, 4:

locum sibi ad formam sui exsculpsit,

id. Q. N. 4, 3, 4.—With ipse:

ipse tantos sibi spiritus sumpserat,

Caes. B. G. 1, 33 fin.:

nec ipsi sibi exemplo sunt,

Cic. Lael. 21, 80:

iste, quasi praeda sibi advecta, ducit,

id. Verr. 2, 5, 25, § 64:

Junius necem sibi ipse conscivit,

id. N. D. 2, 3, 7:

voluntarium non sibimet ipse solum, sed etiam funeri suo exilium indixit,

Liv. 39, 52, 9:

proinde consulant sibi ipsi,

Just. 16, 4, 15:

avaritia, quae quicquid omnibus abstulit, sibi ipsi neget,

Sen. Q. N. 1, prol. 6; cf. Cic. Marc. 5, 13. —

After substt., adjj., etc.:

omnino est amans sui virtus,

Cic. Lael. 26, 98:

ut sit sui similis,

Plaut. Trin. 2, 2, 7:

omnem naturam esse servatricem sui,

Cic. Fin. 5, 9, 26:

cum videret, si non paruisset, dissimilem se futurum sui,

id. Phil. 9, 3, 6; id. Tusc. 1, 19, 43: nihil malo quam et me mei similem esse et illos sui, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A, 2:

habetis ducem memorem vestri, oblitum sui,

Cic. Cat. 4, 9, 19:

potens sui,

Hor. C. 3, 29, 41:

nihil est tam incontinens sui,

Sen. Q. N. 3, 30, 6:

quod sibi obsit, quia sit sibi inimicus,

Cic. Fin. 5, 10, 28: inimicus ipse [p. 1795] sibi putandus est, id. ib.:

cum ipsi homines sibi sint per se cari,

id. ib. 5, 13, 38:

Medus infestus sibi,

Hor. C. 3, 8, 19:

crescit indulgens sibi hydrops,

id. ib. 2, 2, 13; cf.:

nec enim utilius quicquam est quam sibi utilem fieri,

Sen. Ben. 1, 11, 5:

Campanus se digna probra in insontem jacere,

Liv. 25, 18, 8:

(mundus) se ipse consumptione alebat sui,

Cic. Univ. 6:

cum multa adsoleat veritas praebere vestigia sui,

Liv. 40, 54, 8:

caecus amor sui,

Hor. C. 1, 18, 14:

sui contemptor,

Quint. 12, 1, 20:

in spem sui bonam adducitur,

Sen. Ira, 2, 21, 3:

(aer) ima sui parte maxime varius est,

id. Q. N. 2, 11, 1:

ipsa (virtus) pretium sui,

id. Vit. Beat. 9, 4:

neque est quod existimes illum vilem sibi fuisse: pretium se sui fecit,

id. Ben. 1, 9, 1:

saepe taedio laboris ad vilitatem sui compelluntur ignavi,

Curt. 5, 9, 7:

nemo non benignus est sui judex,

Sen. Ben. 2, 26, 1:

Romanus in ipso fine vitae vindex sui exstitit,

Val. Max. 3, 2, 11:

equestris ordinis juventus omnibus annis bis urbem spectaculo sui celebrabat,

id. 2, 2, 9; cf. with ipse:

utpote ipsa sui appellatione virorum majestati debitum a feminis reddens honorem,

id. 2, 1, 7. —

With prepp.:

qui admisit in se culpam,

Plaut. Trin. 1, 2, 6:

culpam ut ab se segregent,

id. ib. 1, 2, 42:

segregat ab se omnis,

id. Mil. 4, 6, 17; 4, 6, 62:

me ad se deduxit,

id. ib. 2, 1, 121; 3, 1, 118; id. Ps. 3, 2, 6:

quae me non excludit ab se, sed apud se occludet domi,

id. Men. 4, 2, 108:

habet aliud (negotium) magis ex se et majus,

Ter. And. 5, 4, 51:

et fingunt quandam inter se nunc fallaciam,

id. ib. 1, 3, 15:

duxit secum virginem,

id. Eun. 2, 1, 23; Cic. Att. 5, 17, 3; Liv. 35, 30; 43, 18:

ex se generare,

Quint. 1, 1, 36: — pro se quisque = unusquisque, every one, each one singly, etc., freq. in Livy (cf. suus, II. D. 2.):

Pro se quisque id quod quisque potest... Edit,

Plaut. Am. 1, 1, 76:

pro se quisque alius agnum inmolabat, alius pullum,

Sen. Q. N. 4, 6, 2:

pro se quisque sedulo Faciebant,

Ter. Heaut. 1, 1, 74:

cum pro se quisque tenderet ad portas,

Liv. 6, 3; 6, 8; 1, 9; 1, 59;

2, 6: — Boiosque receptos ad se socios sibi adsciscunt,

Caes. B. G. 1, 5 fin.:

exercitum ante se mittit,

id. ib. 1, 21:

supra se collocare,

id. ib. 1, 24:

ex materia in se omnia recipiente mundum factum esse,

Cic. Ac. 2, 37, 118:

litteras ad se ab amico missas protulit,

id. Phil. 2, 4, 7:

praedam prae se agentes,

Liv. 5, 45; 38, 21:

quam (rem publicam) exercitus, quantum in se fuit, prodebat,

id. 2, 43; 9, 40; Nep. Iphic. 3, 4; cf. id. Hann. 12, 2 (v. infra, II. B. 2.):

quibus poterat sauciis ductis secum,

Liv. 4, 39.—Rarely referring to subj. inf.:

nam dicere apud eum de facinore... cum per se ipsum consideres, grave est,

Cic. Deiot. 2, 4:

non quia per se beatum est malo caruisse,

Sen. Q. N. 1, prol. 6. —

With inf. pass. in obj.-clause:

ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,

Cic. Rep. 1, 1, 1:

quibus (nominibus) illae res publicae sese appellari velint,

id. ib. 1, 33, 50:

qui se minus timidos existimari volebant,

Caes. B. G. 1, 39, 6.—

As predicate ( = suus, II. B. 2. d; very rare):

quisquis est deus, si modo est alius... totus est sensuus, totus visuus, totus audituus, totus animae, totus animi, totus sui,

in his own power, independent, Plin. 2, 7, 5, § 14. —

Referring to a logical subject, other than the grammatical subj. of the clause.

To a definite subj.:

neque praeter se umquam ei servos fuit,

Plaut. Capt. 3, 4, 48:

hunc aiebant indignum civitate ac sese vivere,

id. Trin. 1, 2, 176: exercitum consumptum videtis;

quem turpiter se ex fuga recipientem ne qua civitas recipiat, etc.,

Caes. B. G. 7, 20 fin.:

reliquos sese convertere cogunt,

id. B. C. 1, 46:

multis illi in urbibus reficiendi se et curandi potestas fuit,

Cic. Phil. 9, 3, 6:

cur his persequendi juris sui adimis potestatem,

id. Div. in Caecil. 6, 21:

cum nihil sit periculosius quam spatium confirmandi sese Antonio dari,

id. Fam. 10, 33, 5:

tantam ingenuit animantibus conservandi sui natura custodiam,

id. N. D. 2, 48, 124:

neque sui colligendi hostibus facultatem relinquunt,

Caes. B. G. 3, 6:

ut quam minimum spatii ad se colligendos Romanis daretur,

id. ib. 3, 19; 3, 4; 4, 34; Hirt. B. G. 8, 16:

Gallica acies nullum spatium respirandi recipiendique se dedit,

Liv. 10, 28, 11:

nec raptis aut spes de se melior aut indignatio est minor,

id. 1, 9, 14: Faustulo spes fuerat regiam stirpem apud se educari, id. 1, 5, 5:

proelium cum fiducia sui commissum est,

id. 7, 33, 5; 10, 14, 17:

detecta fraus cautiores Thyreensis fecit: dato responso, nullam se novam societatem accepturos, etc.,

id. 36, 12, 8:

patres censuerunt, qui honorem, quem sibi capere per leges liceret, peteret, etc.,

id. 32, 7, 11:

jusso magistro equitum abdicare se magistratu,

id. 4, 35; 22, 33, 12:

haec cum apud timentes sibimet ipsos increpuissent,

id. 6, 37, 1:

ab ipso, quaerenti sibi commendationem ad gentem monitus,

id. 36, 8, 4 Weissenb. ad loc.:

signa peditum, prae se habentium scuta,

id. 38, 21, 3:

invenere oppidanos vim hostium ab se arcentes,

id. 6, 9, 7:

exire enim sua secum efferentibus jussis primum arma ademit,

id. 43, 18, 11; cf.

§ 10: quos in numerum pecorum redegit ignoratio sui,

Sen. Vit. Beat. 5, 2:

quia nullum illis sui regimen est,

id. Ep. 94, 67:

inter se nihil inlicitum,

Tac. H. 5, 5; 1, 64:

quasi objurgatio sui est,

Quint. 11, 3, 49.—

To indefinite subj.:

deforme est de se ipsum praedicare,

Cic. Off. 1, 38, 137:

posse enim liberalitate uti non spoliantem se patrimonio nimirum est pecuniae fructus maximus,

id. ib. 2, 18, 64:

non arbitrari sese scire quod nesciat,

id. Ac. 1, 4, 16:

cui proposita sit conservatio sui,

id. Fin. 5, 13, 37:

sic amicitiae... effectrices sunt voluptatum tam amicis quam sibi,

id. ib. 1, 20, 67:

amare... etiam si ad se ex iis nihil redeat,

id. ib. 2, 24, 78:

(judicatio) quae aut sui laudem aut adversarii vituperationem contineat,

id. Inv. 1, 51, 97; id. Or. 36, 124; id. Off. 1, 39, 139:

ut, quanti quisque se faciat, tanti fiat ab amicis,

id. Lael. 16, 59; id. Off. 1, 28, 99; id. Rosc. Com. 17, 52 fin.:

si nullus ex se metus aut spes,

Tac. A. 2, 38:

ceterum et interrogandi se ipsum et respondendi sibi solent esse non ingratae vices,

Quint. 9, 2, 14:

sibi servire gravissima est servitus,

Sen. Q. N. 3, praef. 17:

quam multa sunt vota, quae etiam sibi fateri pudet,

id. Ben. 6, 38, 5:

nec haec vilitas sui est,

id. Clem. 1, 3, 4:

culpa est, immiscere se rei ad se non pertinenti,

Dig. 50, 17, 36:

profecto est supplicio se liberare tam facile quam supplicium perpeti,

Val. Max. 3, 2, 6.

Hence, in dependent clauses, transf., as pers. pron. 3d pers., with reflex. reference, him, her, it, them; he, she, they, etc.

In gen., of an obj. indentified with,

The gram. subj. of the principal clause:

qui omnis se amare credit, quemque aspexerit,

Plaut. Mil. 4, 9, 14:

illa mulier lapidem silicem subigere ut se amet, potest,

id. Poen. 1, 2, 77; id. Cas. prol. 46:

orare jussit, si se ames, jam ut ad sese venias,

Ter. And. 4, 2, 4:

ait, si... non id metuat, ne, ubi acceperim, Sese relinquam,

id. Eun. 1, 2, 61:

timet animum amicae se erga ut sit suae,

id. Heaut. 1, 2, 15:

utrumque jussit interfici, alterum, quia viam demonstravisset interimendi sui,

Cic. Tusc. 5, 20, 60:

qui precabantur, ut sibi sui liberi superstites essent,

id. N. D. 2, 28, 72; id. Prov. Cons. 17, 42:

ne ipse quidem sua tanta eloquentia mihi persuasisset, ut se dimitterem,

id. Or. 28, 100:

impetrat a senatu, ut dies sibi prorogaretur,

id. Verr. 2, 1, 38, § 98:

hunc sibi ex animo scrupulum, qui se dies noctisque stimulat, ut evellatis, postulat,

id. Rosc. Am. 2, 6:

Iccius nuntios ad eum mittit, nisi subsidium sibi submittatur,

Caes. B. G. 2, 6 fin.:

quos cum apud se conspexisset... quid ad se venirent,

id. ib. 1, 47:

mittit, qui petant atque orent, ut sibi subveniat,

id. B. C. 1, 17:

Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux lectus esset, praestantem virum credebat,

Liv. 21, 39, 8:

Pausanias orare coepit, ne se prodiret,

Nep. Paus. 8, 6:

cum ejus principes animadvertisset timere, ne propter se bellum eis Lacedaemonii indicerent,

id. Them. 8, 3:

Ubii legatos mittunt, qui doceant... neque ab se fidem laesam,

Caes. B. G. 6, 9:

tum Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc.,

Liv. 2, 55, 6:

transfugit, patris in se saevitiam conquerens,

id. 1, 53, 5:

praesidia imposuit in urbibus, quae ad se defecerant,

Sall. J. 61, 1:

navigia sarcina depressa parum ostendunt non aquam sibi resistere?

Sen. Q. N. 2, 9, 3.—So in phrases incorporated with a principal clause:

Nicias vehementer tua sui memoria delectatur,

Cic. Att. 13, 1, 3:

nihil est appetentius similium sui,

id. Lael. 14, 50: Pompeius facultatem sui insequendi ademerat, Caes. B. C. 1, 29:

praefectum in se ruentem trans fixit,

Curt. 4, 16, 23:

rediere cum legatis ad redimendos sese missis,

Liv. 22, 59, 18:

potestatem omnibus adeundi sui fecit,

Suet. Tib. 40:

Germanicus legiones universas sibi summam reipublicae deferentes compescuit,

id. Calig. 1:

quam si di inmortales potestatem visendi sui faciant,

Sen. Clem. 1, 19, 9:

(terra) non potest tam multa tantoque se ipsa majora nutrire, nisi, etc.,

id. Q. N. 6, 16, 3.—

Of an obj. indentified with a logical subj., other than the gram. subj. of the leading clause:

a Caesare valde liberaliter invitor, sibi ut sim legatus,

Cic. Att. 2, 18, 3:

horum unum quidque... a se potius quam ab adversariis stare demonstrabitur,

id. Inv. 1, 43, 81; id. Mil. 16, 44:

nam mihi scito jam a regibus adlatas esse litteras, quibus mihi gratias agant, quod se mea sententia reges appellaverim,

id. Fam. 9, 15, 4:

testem rei publicae relinquere, meae perpetuae erga se voluntatis,

id. ib. 1, 4, 10:

quos non tam ulcisci studeo quam sanare sibi ipsos,

id. Cat. 2, 8, 17:

quo ex oppido cum legati ad eum venissent oratum, ut sibi ignosceret,

Caes. B. G. 7, 12; Liv. 6, 42; 1, 5:

cum ei in suspitionem venisset, aliquid in epistula de se esse scriptum,

Nep. Paus. 4, 1:

cohortem octavam decimam Lugduni, solitis sibi hibernis, relinqui placuit,

Tac. H. 1, 64. —

In partic., in reported words or thoughts (orat. obliqua) referring to the person to whom they are ascribed.

As subj. or obj., direct or indirect, with inf.:

quos Hannibal misit astrictos jure jurando se redituros esse, nisi, etc.,

Cic. Off. 1, 13, 40:

Postumius mihi nuntiavit... se a Marcello ad me missum esse,

id. Fam. 4, 12, 2:

qui dixisse fertur a se visum esse Romulum... eum sibi mandasse ut populum rogaret ut sibi eo in colle delubrum fieret: se deum esse,

id. Rep. 2, 10, 20; id. Mil. 35, 95 sqq.:

nuntium mittit... sese diutius sustinere non posse,

Caes. B. G. 2, 6 fin.:

Divitiacus Caesarem obsecrare coepit... scire se illa esse vera, nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere... sese tamen amore fraterno commoveri,

id. ib. 1, 20:

unum se esse, qui, etc.... ob eam rem se ex civitate profugisse,

id. ib. 1, 31:

haec sibi esse curae,

id. ib. 1, 40:

non sese Gallis, sed Gallos sibi bellum intulisse,

id. ib. 1, 44:

ipsos se inter multitudinem militum occultasse,

id. ib. 7, 38:

sensit Themistocles, si eo pervenisset, sibi esse pereundum,

Nep. Them. 8, 6:

dato responso (sc. a Thyreensibus), nullam se novam societatem accepturos,

Liv. 36, 12, 8.—

In subordinate clauses, questions, exhortations, etc., with subj.

In gen.:

qui abs te taciti requirunt, cur sibi hoc oneris imposueris, cur se potissimum delegeris,

Cic. Planc. 18, 46; 2, 6; id. Marc. 10, 30:

conclamavit, quid ad se venirent?

Caes. B. G. 1, 47:

unum petere ac deprecari... ne se armis despoliaret,

id. ib. 2, 31:

ad quos cum Caesar nuntios misisset, qui postularent, eos qui sibi bellum intulissent, sibi dederent,

id. ib. 4, 16:

cur sui quicquam esse imperii trans Rhenum postularet?

id. ib.:

Cicero respondit, si ab armis discedere velint, se adjutore utantur,

id. ib. 5, 41:

Veneti legationem ad Crassum mittunt, si velit suos recipere, obsides sibi remittat,

id. ib. 7, 4:

rex ignarus quae legati ejus (Hannibalis) ad se adlaturi fuissent,

Liv. 23, 39:

hac necessitate coactus, domino navis, qui sit, aperit, multa pollicens, si se conservasset,

Nep. Them. 8, 6:

legatos in Bithyniam miserunt, qui ab rege peterent, ne inimicissimum suum secum haberent sibique dederet (for secum, v. I. A. 4. supra),

id. Hann. 12, 2.—

Esp., in subordinate clauses (sub-oblique), with subj. expressing the assertion or view of the person reported as speaking:

magnam Caesarem injuriam facere, qui vectigalia sibi deteriora faceret,

Caes. B. G. 1, 36:

quod sibi Caesar denuntiaret,

id. ib.:

sed eo deceptum, quod neque commissum a se intellegeret, quare timeret,

id. ib. 1, 14:

quod nec paratus... obsecutus esset, credidissetque, cum se vidissent Aetoli, omnia, etc.,

Liv. 35, 44, 3:

Ambiorix locutus est,... sua esse ejusmodi imperia, ut non minus haberet juris in se multitudo, quam ipse in multitudinem,

Caes. B. G. 5, 27:

Divitiacus ait,... nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere, propterea quod per se crevisset,

id. ib. 1, 20: eos incusavit, quod sibi [p. 1796] quaerendum aut cogitandum putarent, etc., id. ib. 1, 40:

decima legio Caesari gratias egit, quod de se optimum judicium fecisset,

id. ib. 1, 41:

doluisse se, quod populi Romani beneficium sibi extorqueretur,

id. B. C. 1, 9:

tum ei dormienti eundem visum esse rogare ut, quoniam sibi vivo non subvenisset, etc.,

Cic. Div. 1, 27, 57:

Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux potissimum lectus esset, praestantem virum credebat,

Liv. 21, 39, 8:

Pausanias orare coepit... quod si eam veniam sibi dedisset, magno ei praemio futurum,

Nep. Paus. 4, 6:

neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,

id. ib. 4, 3:

Caesar legatos cum his mandatis mittit, Quoniam... hanc sibi populoque Romano gratiam referret,

Caes. B. G. 1, 35:

nos esse iniquos, quod in suo jure se interpellaremus,

id. ib. 1, 44:

neque ipsos in his contentionibus, quas Aedui secum habuissent, usos esse, etc.,

id. ib.:

maximae sibi laetitiae esse praedicavit, quod aliquos patria sua se meliores viros haberet,

Val. Max. 6, 4, ext. 5.—Rarely with indic. when the author asserts the action as a fact: Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc. ( = eo; cf.

infra, C.),

Liv. 2, 55, 6.—

Without reflex. reference, = an oblique case of is or ipse (in the best prose rare, and mostly where the conception of the orat. obliq. is suggested by the context; cf.

B. 2. b. supra): i, seis, jube transire huc quantum possit, se ut videant domi Familiares ( = eam),

Plaut. Mil. 2, 2, 26; 1, 1, 6:

me misit miles ad Eam... ut hinc in Elatiam hodie eat secum semul,

id. Bacch. 4, 2, 9:

ut eum, qui se hic vidit, verbis vincat, ne is se viderit,

id. Mil. 2, 2, 31; cf. v. 35;

3, 2, 54: ut eam in se dignam condicicnem conlocem,

id. Trin. 1, 2, 122:

ipsi hi mihi dant viam, quo pacto ab se argentum auferam,

id. Ep. 2, 2, 9; id. Poen. 5, 2, 123:

dicit capram, quam dederam servandam sibi, etc.,

id. Merc. 2, 1, 15:

unum hoc scio, esse meritam, ut memor esses sui,

Ter. And. 1, 5, 46:

cum Epaminondas accusatur, quod ei, qui sibi ex lege praetor successerat, exercitum non tradiderit,

Cic. Inv. 1, 33, 55:

et se ipsum nobis, et eos, qui ante se fuerunt, in medio posuit,

id. ib. 2, 2, 7 (but B. and K. bracket se):

Dexo hic, quem videtis, non quae privatim sibi eripuisti, sed unicum abs te filium flagitat,

id. Verr. 2, 5, 49, § 128:

postea quam exposuit quae sibi videbantur,

id. Div. 1, 54, 122 (dub.;

B. and K. ipsi): et cum ad illum scribas, nihil te recordari de se,

id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 23 (B. and K. bracket de se):

quem Caesar, ut erat de se meritus, donatum pronuntiavit,

Caes. B. C. 3, 53:

Caesar Rhenum transire constituit... quod auxilia contra se Treveris miserant,

id. B. G. 6, 9 init.:

Metellus... in eis urbibus, quae ad se defecerant... praesidia inponit,

Sall. J. 61, 1; 66, 1:

Bocchus flectitur, reputando quae sibi duobus proeliis venerant,

id. ib. 103, 2:

statuit urbis, quae... adversum se opportunissimae erant, circumvenire,

id. ib. 88, 4:

ipse... ex perfugis cognitis... qui cum eo (Scipione) bellum contra se gerebant,

Hirt. B. Afr. 8 fin.:

vel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt,

Hor. Ep. 2, 1, 83; id. S. 2, 8, 82:

centum boves militibus dono dedit, qui secum fuerant,

Liv. 7, 37, 3; 8, 35:

Hannibalem angebat, quod Capua pertinacius oppugnata ab Romanis quam defensa ab se... animos averterat,

id. 26, 38, 1:

alter victus fratrum ante se strage,

id. 1, 25, 11 Weissenb. ad loc.;

7, 6, 12: Caesar... omnibus qui contra se arma tulerant, ignovit,

Vell. 2, 56, 1:

quamquam obsidione Massiliae, quae sibi in itinere portas clauserat, retardante... tamen omnia subegit,

Suet. Caes. 34:

cujus rector circa se dimicans occubuerat,

id. Tib. 4:

quod eos coegit superare Lacedaemonios, quos ante se nemo ausus fuit aspicere,

Nep. Epam. 8, 3 (cf.:

ante illum,

id. Iphic. 1, 3):

quae nox sibi proxima venit, insomnis,

Luc. 5, 805.

Pron. recipr., each other, one another:

nam cum esset Praenestinis nuntiatum... patres ac plebem in semet ipsos versos,

Liv. 6, 28, 1; so very rare, except in phrase: inter se, one another, each other, mutually, reciprocally, = allêlous (prop. between or among them, among themselves, hence no ellips. of another se is to be assumed; cf. Krebs, Antibarb. p. 609; Hand, Turs. 3, p. 397 sqq.): nil cessarunt ilico Osculari atque amplexari inter se, Plaut. Mil. 5, 39; 2, 1, 61; 3, 1, 120:

video eos inter se amare,

Ter. Ad. 5, 3, 42:

neque solum colent inter se ac diligent (cf. ante: alter ab altero postulabit),

Cic. Lael. 22, 82:

Cicerones pueri amant inter se,

id. Att. 6, 1, 12; id. Q. Fr. 3, 3, 1; id. Cat. 3, 5, 13; id. N. D. 1, 44, 122:

inter se adspicere,

id. Cat. 3, 5, 13:

inter se congruere,

id. Rosc. Am. 22, 62:

complecti inter se milites coepisse,

Liv. 7, 42, 6:

ut neque inter se contingant trabes,

Caes. B. G. 7, 23; id. B. C. 1, 21:

inter se nondum satis noti,

Liv. 21, 39, 7:

populus et senatus Romanus placide modesteque inter se rempublicam tractabant,

Sall. J. 41, 2:

bellum summa inter se contentione gerere,

Cic. Rep. 1, 16, 25:

cum inter se timerent,

Nep. Dion, 4, 1; id. Eum. 4, 2: haec inter se quam repugnent, contradict one another, Cic. Tusc. 3, 29, 72; id. N. D. 1, 12, 30 (cf.: sibi repugnare, to be inconsistent with itself;

v. Krebs, Antibarb. p. 1018): inter se differre,

Caes. B. G. 1, 1:

cur legendi sint, nisi ipsi inter se, qui idem sentiunt, non intellego,

by one another, Cic. Tusc. 2, 3, 8:

quosdam inter se similis,

id. Ac. 2, 17, 55:

res inter se similes,

Quint. 9, 2, 51; 9, 4, 17. — With subst.:

adhaesitationes atomorum inter se,

Cic. Fin. 1, 6, 19:

quae res eos in bello inter se habuit,

Sall. J. 79, 3; cf.:

auxerant inter se opinionem,

their mutual regard, Liv. 21, 39, 9.—Pleon.:

vitam inter se utriusque conferte,

Cic. Rosc. Com. 7, 20:

compositis inter se rebus,

Sall. J. 66, 2:

vitatur duriorum inter se congressus,

Quint. 11, 3, 35.—Of local relation:

duas insulas propinquas inter se,

Sall. H. 1, 61 Dietsch; id. J. 98, 3:

postquam haud procul inter se erant,

id. ib. 53, 7:

haud longe inter se castra facere,

id. ib. 55, 6 (inter se, without recipr. reference, v. supra, I. A. 4.).

Idiomatic uses.

Se, with prepp., one ' s house, home; mostly ad se, apud se, to or at one ' s house, home, at home:

quae me non excludet ab se, sed apud se occludet domi,

Plaut. Men. 4, 2, 108:

postquam in aedis me ad se deduxit domum,

id. Mil. 2, 1, 43:

me ad se ad prandium, ad cenam vocant,

id. ib. 3, 1, 118: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:

L. Caesar, ut veniam ad se, rogat,

Cic. Att. 15, 4, 5:

qui a me petierit ut secum et apud se essem cottidie,

id. ib. 5, 6, 1.—

Trop.:

num tibi videtur esse apud sese?

in his senses, Ter. Hec. 4, 4, 85. —

Sibi pleonast. as dat. of the interested person:

ipse autem Ariovistus tantus sibi spiritus sumpserat,

Caes. B. G. 1, 33 fin.:

tum sibi M. Pisonis domum ubi habitaret elegerat,

Cic. Phil. 2, 25, 61; cf. I. A. 2. supra. So esp. freq. in expressions of surprise or abrupt questions (commonly, but loosely called a dat. ethic.):

quid sibi vult pater? cur simulat?

Ter. And. 2, 3, 1:

quid sibi hic vestitus quaerit?

id. Eun. 3, 5, 10:

hostes admiratio cepit, quidnam sibi repentinus clamor vellet,

Liv. 44, 12, 1:

quid ergo sibi vult pars altera orationis?

id. 40, 12, 14:

mirantes, quid sibi vellet,

id. 3, 35, 5; 3, 50, 15; 4, 13, 12;

32, 25, 10: pro deum fidem quid vobis vultis?

id. 3, 67, 7. —

Sibi with suus, emphasizing the idea of possession, his own, etc. (ante- and post-class.):

cocleae... Suo sibi suco vivont,

Plaut. Capt. 1, 1, 13:

sed is quo pacto serviat suo sibi patri,

id. ib. prol. 5;

46: si ille huc salvos revenit, reddam suom sibi,

id. Trin. 1, 2, 119 Brix. ad loc.:

suam sibi rem salvam sistam,

id. Poen. 5, 2, 123:

locus argumento'st suom sibi proscaenium,

id. ib. prol. 57;

97: omnem rem inveni, ut sua sibi pecunia hodie illam faciat leno libertam suam,

id. Pers. 1, 3, 1:

suo sibi gnato,

id. As. 4, 2, 16:

hunc telo suo sibi a foribus pellere,

id. Am. 1, 1, 113:

sua sibi ingenua indoles,

id. Mil. 3, 1, 38:

suo sibi gladio hunc jugulo,

Ter. Ad. 5, 8, 35:

uvas suo sibi pampino tegito,

Col. Arb. 11:

suo sibi jure ablui,

id. R. R. 12, 7; 12, 41:

suo sibi argumento refutatus,

Gell. 5, 10, 16:

suo sibi lacte aleret,

id. 12, 1, 6:

a suis sibi parentibus,

App. M. 1, p. 104, 35:

in suis sibi domibus,

id. ib. 1, p. 106, 31; 4, p. 157, 7;

6, p. 186, 24: qui Deo... sua sibi opera praetulerunt,

Lact. 2, 5, 6; 3, 28, 20:

in suo sibi pervoluta sanguine,

App. M. 8, p. 207, 22; Vitr. 8, 7:

cum sua sibi natione captivus,

Min. Fel. 10, 4:

IN SVO SIBI POSITVS,

Inscr. Orell. 4495:

AEDEM CVM SVO SIBI HYPOGAEO,

Inscr. Rein. p. 646, 109.—In many passages in class. prose sibi occurs with suus, but retains its pronom. force:

factus consul est bis, primum ante tempus, iterum sibi suo tempore, rei publicae paene sero,

in good time for himself, Cic. Lael. 3, 11:

satis superque esse sibi suarum cuique rerum,

id. ib. 13, 45:

priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit,

id. Phil. 2, 37, 96:

vult ille inbecillitatis sibi suae conscius timere pituitam?

Sen. Q. N. 6, 2, 4 (v. suus II. D. 3. a).

tămen, adv. [perh. from tam and en, Corss. Ausspr. 1, 842; but cf. Rib. Lat. Part. p. 27 sqq.], notwithstanding, nevertheless, for all that, however, yet, still, etc.

In gen.

With a corresp. concessive or conditional particle ( quamquam, quamvis, etsi, etiamsi, tametsi, licet, si, ut, cum, etc.; tamen stands at the beginning of the clause or after a prominent word; cf.: certe, nihilo minus).

With quamquam:

verumtamen, quamquam abest a culpā, suspitione tamen non caret,

Cic. Rosc. Am. 20, 55:

quamquam me vester honos vigilare jubet, tamen, etc.,

id. Agr. 2, 28, 77; id. Imp. Pomp. 1, 1; 12, 34; id. Cat. 2, 9, 19; 3, 12, 29.—

With quamvis:

quamvis sit magna (exspectatio), tamen eam vinces,

Cic. Rep. 1, 23, 37.—

With etsi:

etsi abest maturitas aetatis, jam tamen, etc.,

Cic. Fam. 6, 18, 4; cf.:

sed tamen etsi omnium causā, quos commendo, velle debeo, tamen, etc.,

id. ib. 13, 71.—

With tametsi:

tametsi miserum est, tamen, etc.,

Cic. Rosc. Am. 20, 55:

tametsi ille venerit, tamen,

id. Imp. Pomp. 5, 13; 17, 51; Sall. C. 3, 2; Caes. B. G. 1, 30; 7, 43, and v. tametsi, II.—

With etiam si:

etiamsi natura abripuit, virtus tamen, etc.,

Cic. Rep. 1, 16, 25; id. Caecin. 21, 59; id. Div. 2, 64, 131:

etiam si ab hoste defendant, tamen,

id. Imp. Pomp. 5, 13.—

With licet:

licet tibi significarim, ut ad me venires: tamen intellego, etc.,

Cic. Att. 3, 12, 3.—

With ut:

equidem, ut verum esset... tamen arbitrarer, etc.,

Cic. Rep. 1, 6, 11.—

With si:

si taceo, interii tamen,

Plaut. Mil. 2, 3, 36:

si Massilienses per delectos cives... reguntur, inest tamen in eā conditione, etc.,

Cic. Rep. 1, 27, 43:

si ipsa minus honestas, contumelia tamen, etc.,

id. Part. Or. 26, 92:

si omnes deos hominesque celare possimus, nihil tamen, etc.,

id. Off. 3, 8 fin.; id. Imp. Pomp. 17, 50; id. Cat. 3, 3, 7:

si nullus erit pulvis, tamen excute nullum,

Ov. A. A. 1, 151; Curt. 5, 8, 15; 7, 5, 42.—

With cum:

cum ea consecutus nondum eram... tamen, etc.,

Cic. Fam. 3, 7, 5; id. Rep. 1, 10, 16:

cui (senatus auctoritati) cum Cato et Caninius intercessissent, tamen est perscripta,

id. Fam. 1, 2, 4.—

Without correl. particle:

retraham ad me illud argentum tamen,

Ter. Heaut. 4, 2, 11: Divitiacus dixit, scire se illa esse vera;

sese tamen amore fraterno commoveri,

Caes. B. G. 1, 20: expellitur ex oppido Gergoviā;

non destitit tamen,

id. ib. 7, 4:

equites conflixerunt, tamen ut nostri superiores fuerint,

id. ib. 5, 15:

propterea quod reliquis tamen fugae facultas daretur, Sequanis vero, etc.,

at least, id. ib. 1, 32; so,

neque recordatur illi ipsi tam infelici imperatori patuisse tamen portus Africae,

Liv. 28, 43, 17:

quo, defendente nullo, tamen armatis adscendere esset difficile,

Hirt. B. G. 8, 33; Sall. C. 20, 12; Curt. 4, 4, 21; 4, 6, 28:

semper Ajax fortis, fortissimus tamen in furore,

Cic. Tusc. 4, 23, 52:

qui plusque fore dicant in pluribus consilii quam in uno, et eandem tamen aequitatem,

id. Rep. 1, 35, 55:

id ipsum tam mite ac tam moderatum imperium tamen, quia unius esset, deponere eum in animo habuisse quidam auctores sunt,

Liv. 1, 48, 9:

et Philippus minime, quin rebellandum esset, dubius, quia tamen inmaturae ad id vires erant, ad moram, etc.,

id. 39, 35, 2 Weissenb. (dub.): haec e pectoribus altis et eruditis orta sunt;

illud tamen non minus admirabile, quod servilis animus cepit,

Val. Max. 3, 3, 7.—Emphat., beginning a sentence:

tamen contemptus abs te, haec habui in memoriā,

Ter. Eun. 1, 2, 90:

tamen aliquid nullius est... tanta copia quae enarrare tuas res gestas possit. Tamen adfirmo, etc.,

Cic. Marcell. 2, 4; Liv. 21, 55, 10.—

Esp.

With sed, in transitions, in resuming the thought after a parenthesis, or in limiting or correcting something already said, or some inference from it, but yet, but nevertheless, but still:

hi non sunt permolesti: sed tamen insident et urgent,

Cic. Att. 1, 18, 2:

sed tamen velim scire, etc.,

id. Rep. 1, 30, 46:

difficile factu est, sed conabor tamen,

id. ib. 1, 43, 66:

ipse ad me non venisset... sed tamen,

id. Fam. 4, 3, 1:

quicquid arte fieri potuerit—non enim jam satis est consilio pugnare... —sed tamen quicquid elaborari aut effici potuerit,

id. ib. 9, 16, 2:

non perfectum illud quidem, sed tolerabile tamen,

id. Rep. 1, 26, 42; id. Imp. Pomp. 4, 10; 17, 52; id. Cat. 2, 9, 20; 4, 5, 9:

gravi morbo est inplicitus. Sed animo tamen aegrum magis quam corpore, etc.,

Liv. 40, 56, 9; Curt. 4, 4, 12; Sen. Q. N. 6, 16, 3; cf. also verumtamen. —

Si tamen, if at least, if only, = si modo:

aliqua et mihi gratia ponto est: Si tamen in medio quondam concreta profundo Spuma fui,

Ov. M. 4, 537; so id. Tr. 3, 14, 24:

si tamen illi (amici) non gravantur,

Plin. Ep. 3, 1, 4; 6, 21, 6 et saep.—

Ellipt. (very rare): utilissimo quidem exemplo;

si tamen acta excellentissimorum virorum humiliter aestimare... permittitur ( = ita tamen utilissimo, si, etc.),

Val. Max. 2, 7, 14.—

In an interrogation:

si quinque hominum milibus ad vim, facinus caedemque delectis locus quaeritur, tamenne patiemini vestro nomine contra vos firmari opes?

in spite of this, notwithstanding this, Cic. Agr. 2, 28, 77;

so. si... tamenne?

id. Fl. 10, 21; id. Font. 7, 16 (3, 6); id. Dom. 19, 50.—Without ne:

cur nolint, etiam si tacerent, satis dicunt. Verum non tacent. Tamen his invitissimis te offers?

Cic. Div. in Caecil. 6, 21: —Quare tamen per plures dies motus [p. 1839] fuit? yet why, etc., Sen. Q. N. 6, 31, 1;

so even at the beginning of a letter: tamen a malitiā non discedis?

and yet, Cic. Fam. 9, 19, 1.—

Ac tamen, and yet, and that although: admirabile est quantum inter omnis unus excellat;

ac tamen, cum esset Demosthenes, multi oratores fuerunt, etc.,

Cic. Or. 2, 6; 8, 26; id. Sest. 54, 115:

quantus iste est hominum error! Ac tamen facile patior, etc.,

id. Rep. 2, 15, 29; cf.:

atque is tamen aliquis Ligarius non fuit,

yet not even, id. Lig. 7, 22.—

Neque... nec tamen, nor, on the other hand, and yet not:

Cyri vitam legunt, praeclaram illam quidem, sed neque tam nostris rebus aptam nec tamen Scauri laudibus anteponendam,

Cic. Brut. 29, 112.—

Ne tamen, that by no means:

veni igitur, quaeso, ne tamen semen urbanitatis unā cum re publicā intereat,

Cic. Fam. 7, 31, 2.—

With rel. pron.: qui tamen, etc., who however, although he ( she, it, they, etc.):

L. Lucullus, qui tamen eis incommodis mederi fortasse potuisset,... partem militum Glabrioni tradidit,

Cic. Imp. Pomp. 9, 26:

ut possint eam vitam, quae tamen esset reddenda naturae, pro patriā potissimum reddere,

id. Rep. 1, 3, 5:

perturbat me etiam illud interdum, quod tamen, cum te penitus recognovi, timere desino,

id. Deiot. 2, 4; id. Cat. 4, 11, 23: fuit mirificus in Crasso pudor, qui tamen non modo obesset ejus orationi, sed etiam prodesset, and yet its effect was, etc., id. de Or. 1, 26, 122:

si vetustum verbum sit, quod tamen consuetudo ferre possit,

id. ib. 3, 43, 170.—Qui tamen sometimes introduces a paranthetical concession:

alter, qui tamen se continuerat, senserat tantum aliud atque homines exspectabant,

Cic. Sest. 53, 114 (v. Fischer, Gram. p. 573, 5).—

Strengthened by nihilominus:

etsi verum judicabant, tamen nihilominus, etc.,

Cic. Clu. 28, 76: tamen nihilominus Aien aristeuein, etc., id. Fam. 13, 15, 2.

tam, IV.

dis-cēdo, cessi, cessum, 3 ( perf. sync. discesti, Plaut. As. 2, 1, 3), v. n.

(With the notion of dis predominating.)

To part asunder, divide, separate (rare but class.; cf.: linquo, relinquo, desero, desum, destituo, deficio).

Lit.:

cum terra discessisset magnis quibusdam imbribus,

Cic. Off. 3, 9:

caelum,

opens, id. Div. 1, 43, 97; 1, 44, 99, i. e. clears off, Verg. A. 9, 20 (this last is quoted in Sen. Q. N. 7, 20):

sulcus vomere,

Luc. 6, 382: VT SODALITATES DECVRIATIQVE DISCEDERENT, SC. ap. Cic. Q. Fr. 2, 3, 5; cf.:

cum discedere populum jussissent tribuni,

Liv. 3, 11:

populus ex contione,

Sall. J. 34 fin.: armati in latitudinem, Sisenn. ap. Non. 99, 7:

in duas partes,

Sall. J. 13, 1:

in partes,

Tac. A. 1, 49; cf.:

in manipulos,

id. ib. 1, 34:

fumus in auras,

Lucr. 3, 436:

ad semina rerum,

id. 2, 833:

palus multos discessit in amnes,

Luc. 6, 360:

citius paterer caput hoc discedere collo,

Prop. 2, 6, 7.—

Trop.:

divisio in tres partes,

Quint. 12, 10, 58:

haec in duo genera,

id. 3, 6, 86.—

To part from one's connection with one, i. e. to leave, forsake, desert (rare but class.).—With a or ab: uxor a Dolabella discessit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6:

ab amicis in re publica peccantibus,

Cic. Lael. 12, 42:

ab amicis,

id. ib. 20, 75:

a nobis,

Caes. B. C. 3, 60, 3:

milites in itinere ab eo discedunt,

id. ib. 1, 12, 2:

a Perseo,

Liv. 43, 6.

(With the notion of cedere predominating.) To depart from any place or person, to go away from, to leave (cf.: proficiscor, abeo; so most frequently in all periods and sorts of composition).

Lit.

In gen.: constr. with ab, ex, or absol., rarely with de —With ab: cum discesti ab [p. 586] hero, atque abisti ad forum, Plaut. As. 2, 1, 3;

so with abire,

id. ib. 3, 3, 13; Cic. Att. 7, 2 fin.:

quod legati eorum paulo ante a Caesare discesserant,

Caes. B. G. 4, 12, 1:

ab suis,

id. ib. 5, 3, 6:

ab exercitu,

id. ib. 7, 9, 1; id. B. C. 1, 9, 3 et saep.:

a senis latere numquam,

Cic. Lael. 1, 1:

a vallo,

Caes. B. C. 3, 37, 3:

ab loco,

id. ib. 5, 34, 1:

a litore,

id. ib. 5, 8 fin. et saep.—With ex:

non modo illum e Gallia non discessisse, sed ne a Mutina quidem recessisse,

Cic. Phil. 8, 7, 21:

ex contione,

Caes. B. C. 2, 33, 2:

e medio,

Suet. Caes. 1:

e patria,

Ov. Tr. 1, 3, 85 et saep.—With de:

de foro,

Cic. Verr. 2, 4, 65, § 147; 2, 4, 22, § 49; id. Rosc. Am. 29, 79:

de colloquio,

Liv. 32, 40.—With abl. without a prep.:

templo,

Ov. M. 1, 381:

finibus Ausoniae,

id. Tr. 1, 3, 5:

lecto,

id. H. 1, 81:

Tarracone,

Caes. B. C. 2, 21, 5:

Capua,

Cic. Att. 7, 21.— Absol.:

ille discessit, ego somno solutus sum,

Cic. Rep. 6, 26 fin.;

so,

Caes. B. G. 1, 39, 3; id. B. C. 1, 22 fin.; Hor. S. 1, 9, 8 et saep.— Pass. impers.:

ne longius ab agmine discedi pateretur,

Caes. B. G. 5, 19, 3:

ab concilio disceditur,

id. ib. 7, 2 fin.:

de colloquio discessum,

Liv. 32, 40; Caes. B. C. 3, 87 fin.; Tac. A. 6, 44 fin. —

Designating the term. ad quem, to go away to any place:

in silvas,

Caes. B. G. 5, 39, 2:

ex fuga in civitates,

id. ib. 7, 88 fin.:

in castra,

id. B. C. 1, 83, 3:

in proximos colles,

Sall. J. 54 fin.:

in loca occulta,

id. ib. 56, 3:

ad urbem,

Verg. A. 12, 184 et saep.:

Capreas,

Tac. A. 6, 20:

ex castris domum,

Caes. B. G. 5, 7, 5; cf.

simply domum,

id. B. C. 1, 13, 3; 3, 87, 3:

domos suas,

Nep. Them. 4, 2 al.:

cubitum,

Cic. Rep. 6, 10.—

In partic.

In milit. lang., to march off, march away, decamp:

discessit a Brundisio obsessionemque nostrorum omisit,

Caes. B. C. 3, 24 fin.:

ab Gergovia,

id. B. G. 7, 43 fin.:

a mari Dyrrhachioque,

id. B. C. 3, 44, 1:

ab Zama,

Sall. J. 61 al.:

ex ea parte vici,

Caes. B. G. 3, 2, 1:

ex hibernis,

id. ib. 5, 28, 3:

ex eo loco,

id. B. C. 3, 30, 7; cf.:

ex iis locis cum classe,

id. ib. 3, 101 fin.:

Tarracone,

id. ib. 2, 21, 5 et saep.:

dispersi ac dissipati discedunt,

Caes. B. G. 5, 58, 3; so absol., id. ib. 5, 53 fin.; 6, 33, 4 et saep.;

so milit.: discedere ab signis,

to quit the standard, leave the order of battle, Caes. B. G. 5, 16, 1; id. B. C. 1, 44, 4; Liv. 25, 20:

qui discedere et abire cœptabant,

i. e. to break ranks and go away, Suet. Oth. 11; cf.: ab ordinibus signisque Front. Strat. 1, 5, 3:

ab armis,

to lay down one's arms, Caes. B. G. 5, 41, 8; id. B. C. 1, 9, 5; Sall. C. 34, 1; Cic. Phil. 8, 11, 33; Liv. 9, 14 al.—

Also in milit. lang., to get away, come away, come off in any manner from the battle (victorious, conquered, wounded, etc.); and sometimes to be translated simply to become, to be, etc.:

superiores,

Caes. B. C. 1, 47, 1; so,

superior,

Sall. C. 39, 4:

victor,

Caes. B. C. 3, 47, 6; cf.:

victor ab hoste,

Hor. Ep. 1, 10, 37:

victus,

to be conquered, Sall. C. 49, 2:

graviter vulneratus,

id. ib. 61, 7 et saep.:

aequo proelio,

Caes. B. C. 3, 112, 7; cf.:

aequa manu,

Sall. C. 39, 4:

aequo Marte cum Volscis,

Liv. 2, 40:

sine detrimento,

Caes. B. C. 3, 46, 6 et saep.— Pass. impers.:

a proelio disceditur,

Just. 6, 7, 12.—

Transf. beyond the milit. sphere (freq. into the judicial sphere, on account of its analogy to the former):

ut spoliis Sexti Roscii hoc judicio ornati auctique discedant,

Cic. Rosc. Am. 3 fin.:

superiorem,

id. Caecin. 1, 2; so,

liberatus,

Nep. Phoc. 2, 3:

omnium judicio probatus,

Cic. Brut. 64, 229:

impunita (tanta injuria),

id. Verr. 2, 4, 30 et saep.:

discessisses non male,

Plaut. Stich. 2, 2, 70; cf.:

pulchre et probe et praeter spem,

Ter. Phorm. 5, 8, 58:

aut cum summa gloria aut sine molestia,

Cic. Att. 2, 21 fin.; cf.:

a judicio capitis maximā gloriā,

Nep. Epam. 8 fin.:

ita tum discedo ab illo, ut qui se filiam Neget daturum,

Ter. And. 1, 1, 121; cf.:

si possum discedere, ne causa optima in senatu pereat,

Cic. Fam. 2, 16 fin.

Trop.

In gen., to depart, deviate, swerve from; to leave, forsake, give up:

nihil a statu naturae, nihil a dignitate sapientis,

Cic. Off. 1, 20, 67:

a fide justitiaque,

id. ib. 3, 20, 79:

longe ab consuetudine mea et cautione ac diligentia,

id. Font. 1, 2:

a constantia atque a mente, atque a se ipse,

id. Div. 2, 55, 114; cf.:

a se,

id. Brut. 79, 273; id. Fin. 5, 11, 33; 4, 5, 41; id. Tusc. 4, 6, 11: a recta conscientia, Att. ap. Cic. Att. 13, 20:

a sua sententia,

Caes. B. C. 1, 2, 5: ab officio, id. B. G. 1, 40, 3:

ab oppugnatione castrorum,

id. B. C. 2, 31, 3 et saep.:

a judiciisque causisque,

Cic. de Or. 2, 33, 144:

a litteris,

id. Fam. 9, 26:

ab illa acerrima contentione,

id. Or. 31:

ab illa cavillatione,

Quint. 12, 2, 14:

a suscepta semel persuasione,

id. 12, 2, 26 et saep.—

In partic.

Pregn., to pass away, to vanish, to cease (very rarely):

modo audivi, quartanam a te discessisse,

had left you, Cic. Att. 8, 6:

ex animo memoria alicujus,

id. Rep. 6, 9: hostibus spes potiundi oppidi discessit (opp. studium propugnandi accessit), Caes. B. G. 2, 7, 2:

ubi hae sollicitudines discessere,

Liv. 4, 52 fin. —

In alicujus sententiam, in polit. lang., to pass or go over to another's opinion, Sall. C. 55, 1; Liv. 3, 41; 28, 45; cf.

the opp., in alia omnia,

Cic. Fam. 10, 12, 3 (v. alius). In like manner:

decurritur ad illud extremum atque ultimum SC., quo nisi paene in ipso urbis incendio... numquam ante discessum est,

which had never before been resorted to, Caes. B. C. 1, 5, 3;

so perh.: ex oratione Caesaris... hanc in opinionem discessi, ut, etc.,

Cic. Fam. 6, 14 fin. —

Ab aliquo, in Cicero's letters in the sense of to leave out of consideration, i. e. to except:

cum a vobis meae salutis auctoribus discesserim, neminem esse, cujus officiis me tam esse devinctum confitear,

if I except you, you excepted, Cic. Fam. 1, 9, 18:

ut cum ab illo discesserint, me habeant proximum,

id. ib. 6, 12, 2:

amoris erga me, cum a fraterno amore domesticoque discessi, tibi primas defero,

id. Att. 1, 17, 5.

perf.: custodibus discessis, Cael. ap. Prisc. p. 869 P.